The Dark Continent

Tekst Noel / Fotografie Marica

 

Tja, Afrika in retrospect! We zijn sinds 15 oktober 2006 weer thuis. Na een jaar in Afrika rond te hebben gedoold moeten we weer proberen in het keurslijf terug te keren. We hebben veel meegemaakt en hebben een hoop om over na te denken. In een jaar tijd onderga je natuurlijk alle emoties die je kunt bedenken. Uit dit hele spectrum van emoties wil ik er één uitlichten die toch overheersend is geweest en die onderweg tot vele en veelal pittige discussies heeft geleid tussen ons en de diverse mensen die we hebben ontmoet. Daarbij was vooral opvallend dat bijna alle mensen die we hebben ontmoet er hetzelfde over dachten als wij! 

Afrika, "The Dark Continent". Waarom het donkere continent? Vanwege de donkere bevolking of meer vanwege de donkere geschiedenis en nog donkerdere toekomst perspectieven! Waarschijnlijk beide.

Voordat we vertrokken hadden Marica en ik beide het idee dat als we ergens een heel mooi plekje zouden ontdekken dat we daar misschien wel langere tijd zouden willen blijven en er eventueel werk zoeken. Dat gevoel is echter geleidelijk aan als sneeuw voor de zon verdwenen. Niet omdat het niet mooi, leuk, spannend of wat dan ook maar was, maar puur vanwege de vaak totaal ontwrichte situatie waarin bijna alle Afrikaanse landen zich bevinden. Extreem rijk naast extreem arm en niets ertussen in! Geen enkele controle op wat regeringen uitspoken door totale afwezigheid van een middenklasse. En het erge is dat dit door de Westerse wereld gedoogd c.q. in de hand gewerkt wordt. Extreem corrupt regeringen worden niet genegeerd, geboycot of aangepakt maar worden gefinancierd met ontwikkelingsgelden.

Tijdens de koude oorlog was dit nog enigszins te begrijpen. Toen was het voor Afrikaanse regeringen een keuze tussen Amerika of de USSR. Wie biedt meer! Maar met het einde van de koude oorlog zou je verwachten dat er een afrekening zou hebben moeten komen. Nou niet dus! Sommige dictators zitten al 30 jaar vast gemetseld in hun troon. In ruil voor mining c.q.olie boor rechten worden ze in het zadel gehouden door het westen. Eén van de consequenties hiervan is dat geen enkel westers bedrijf in deze landen wil investeren. De moedige bedrijven en particulieren die het toch hebben geprobeerd werden na verloop van tijd steevast geconfronteerd met de afpersings-praktijken van corrupte ambtenaren. In heel noord west Afrika kom je vrijwel geen enkele vorm van industrie tegen. Zelfs geen landbouw gerelateerde industrie zoals bijvoorbeeld food-processing. In de schappen van de winkels vind je bijna alleen maar gexefmporteerde artikelen; blikken met Nederlandse opschriften als gepelde tomaten, doperwten, etc zijn meer regel dan uitzondering. Allemaal gesubsidieerde overproductie uit de EU die voor dump prijzen de Afrikaanse markt overspoelen. Dat is toch goed zou je zeggen. Dan hebben ze goedkoop voedsel. Dat is wellicht zo maar aangezien 90% van de bevolking in de landbouw werkzaam is, heeft deze dump politiek een ernstige verstorende werking op de lokale economie. Een boertje die niet kan concurreren met dump handel uit de EU heeft ook geen geld om die zelfde goedkope troep dan maar zelf te consumeren. Resultaat; alleen zeer kleinschalige landbouw voor eigen consumptie met als bijproduct dat er vrijwel geen economisch verkeer is. Dus als het een jaartje een keer erg droog is en de oogst mislukt dan sterven de mensen op het platteland door honger.

Het punt is dat, als Afrika een groter stuk van de taart zou krijgen, iemand anders een stuk taart moet inleveren. En dat zouden wij wel eens kunnen zijn! Maar dat willen we natuurlijk niet. Afrika wordt volgens mij bewust en opzettelijk arm en dom gehouden!

Dan is er nog de kwestie van de NGO's (non gouvernementele organisaties) zoals WorldVision, Novib etc. We hebben ze veel gezien maar voornamelijk in de lokale Patisseriexebn waar een cappuccinootje al gauw een lokaal dag salaris kost. 95% van de nieuwe veel te grote en veel te dure Landcruisers met SatNav en UHF radio's zal je nooit kunnen betrappen op een moddervlekje op de strak gepoetste lak. Voordeel is wel dat de banden lang mee gaan want de stad komen ze niet uit. Projecten die ergens in Amerika of West Europa bekokstoofd zijn, worden door de strot gedrukt van de Afrikaan. Een water pomp project in een dorpje op het platte land wordt uitgevoerd en als de put is geslagen en het pompje werkt worden de handen geschud en afscheid genomen. Een jaar later is er een boutje gebroken en doet de pomp het niet meer. De dorpsinwoners hebben echt geen flauwe notie wat ze moeten doen. De betreffende NGO is in geen velden of wegen te bekennen en dus gaan de inwoners maar weer naar de sloot op 2 uur lopen waar ze vroeger hun water haalden. Maar helaas, hun darmflora is daar niet meer aan gewend met alle gevolgen van dien. Dat is een typisch voorbeeld van hoe NGOx's in Afrika te werk gaan. Participatie van de bevolking ontbreekt.

Ik kan zo nog wel een paar pagina's door foeteren maar ik wil afsluiten met het volgende; de mensen in Afrika zijn zeldzaam vriendelijk, warm en gastvrij. Overal word je met interesse gadegeslagen of met open armen ontvangen. Er is veel armoede en de mensen bedelen vaak. Maar wat zou jij doen?

De Islamitische landen zijn erg veilig en prettig om door te reizen. In de meeste Islamitische landen wonen ook Christenen die vaak al eeuwen vreedzaam naast de Islamieten leven. In de Dogon in Mali leven Christenen, Islamieten en Animisten al hondereden jaren bij en met elkaar. Niemand die daar moeite mee heeft. Daar kunnen wij nog wat van leren. Of zijn het de a-typische Islamieten in Nederland die daar nog wat van kunnen leren. Het is in ieder geval niet normaal dat Christenen en Islamieten lijnrecht tegenover elkaar staan zoals je de laatste tijd in Nederland ziet.

De volgende passage van Paul Theroux vat onze mening mooi samen;

"Heel Afrika ligt op zijn gat. Afrika is in materieel opzicht meer vervallen dan toen ik het pas leerde kennen, er was meer honger, meer armoede, minder onderwijs, meer pessimisme, meer corruptie, en de politici zijn niet te onderscheiden van medicijnmannen. De Afrikanen, minder dan ooit gerespecteerd, kwamen mij voor als de mensen die het allermeest worden voorgelogen, gemanipuleerd door hun regeringen, afgebrand door buitenlandse specialisten, om de tuin geleid door liefdadigheidsorganisaties, en van alle kanten bedrogen. Afrikaanse leiders waren dieven, maar missie en zending beroofden de mensen van hun onschuld, en hulpverleningsinstanties vol eigenbelang schonken hun valse hoop, wat nog erger leek. In reactie daarop traineerden Afrikanen de zaak, of ze proberen te emigreren, ze bedelen, ze smeekten, ze eisten geld en schenkingen vanuit het brutale, eigenaardige gevoel dat ze daar recht op hadden. Niet dat Afrika één gebied is. Afrika is een verscheidenheid van uiteenlopende republieken en slonzige stammengemeenschappen. Ik werd ziek, ik bleef steken, maar verveeld heb ik me geen moment: in feite was mijn reis een verrukking en een openbaring. Een dergelijke alinea verdient enige nadere uitleg, op z'n minst een boek; misschien dit boek! 

uit "Dark Star Safari", een reis van Cairo naar Kaapstad.

De Afrikanen verdienen beter dan wat ze nu toebedeeld krijgen. Helaas denk ik dat het nooit beter voor ze zal worden! Ondanks onze frustraties over dit onderwerp kunnen we terug kijken op een geweldige, vrijwel probleemloze reis door een fraai continent met een overdosis aan aardige mensen, overweldigende natuur, enorme diversiteit aan cultuur maar helaas ook te veel dictatuur.

tot ziens!

Noel & Marica